4857 sayılı İş Kanunu’na göre işveren tarafından iş sözleşmesinin geçerli bir nedene dayanmadan feshedilmesi doğrudan feshin geçersizliği anlamına gelmemektedir. İşe iade, işverence haksız bir sebebe dayanarak veya herhangi bir sebebe dayanılmadan işten çıkarılan işçinin başvurabileceği bir hukuki yoldur. İşçinin İş Kanunu’nda yazılı şartları sağlayarak işe iade davası açması sonucu davanın işçi lehine sonuçlanması halinde fesih geçersiz sayılarak, işçi işe geri dönmek için işverene başvurabilecektir. 

İş Kanunu madde 20/1 uyarınca, iş sözleşmesi feshedilen işçi, geçersiz olduğunu düşündüğü fesih bildiriminin tebliğinden itibaren bir ay içinde dava açmalıdır. İşverenin ihbar önelli fesih bildirimi yapması durumunda; ihbar öneli sonundan itibaren değil, fesih bildiriminin işçiye tebliğinden itibaren bir ay içinde dava açılmalıdır. 

Dava açma süresi hak düşürücü süre olup, hakim tarafından re’sen göz önünde bulundurulur. İşe iade davası seri muhakeme usulüne göre iki ayda sonuçlandırılır, derece mahkemesinin kararının temyiz edilmesi halinde, Yargıtay tarafından bir ay içerisinde kesin karar verilir. İşe iade davalarında ispat yükü, işçinin iş akdini haklı veya geçerli sebeple sonlandırdığını iddia eden işverene aittir. 

İşe iade davaları, dava öncesi başvuru kurumu olarak zorunlu arabuluculuk usulüne tabi tutulmuş olup, yasal düzenlemeler doğrultusunda işçi, fesih tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmak zorundadır. Tarafların arabuluculuk görüşmelerinde anlaşmaması halinde arabuluculuk son tutanağının düzenlenmesinden itibaren işçi iş mahkemesinde dava açabilir. Arabulucuya başvurulmaksızın doğrudan dava açılırsa, davanın usulden reddinin tebliğinden itibaren 2 hafta içinde arabulucuya başvurulması zorunludur.

İşe iade davası sonucunda, davanın kabulüne karar verilmesi durumunda, feshin geçersizliği ve işçinin işe iadesi kararının işçiye tebliğinden itibaren on gün içerisinde işçi, işverene başvurmalı ve işe iade talep etmelidir. İşçi tarafından yapılan başvurunun akabinde işveren, bir ay içerisinde işçiyi işe başlatmak zorundadır. İşveren, işçiyi başvurusu üzerine, bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. (İş K. m.21/1)

İşe iade davası sonucunda, davanın reddine karar verilmesi durumunda ise, yargılamayı yapan mahkeme tarafından, işverenin kanuna uygun haklı ve geçerli fesih yaptığı kabul edilmiş olur. Ancak işe iade davası reddolunsa dahi;  işçi alamadığı ihbar, kıdem tazminatı ve diğer yasal haklarını ayrı bir dava ile isteyebilir. 

Görüldüğü üzere, işe iade kurumu, kanun koyucu tarafından geçersiz nedenlerle feshin ortadan kaldırılması amaçlarıyla kurulmuş bir güvence sistemidir. İşveren tarafından yapılan haksız fesihlerin önüne geçilerek, işçiye işe geri dönme ve de işçinin boşta geçirdiği süreye ilişkin olarak ücret ödenmesi imkanları tanınmıştır. Son olarak, işe iade davaları, mahkeme tarafından ivedilikle sonuca bağlanmalıdır. İşe iade davasının sonuçları için istinaf kanun yolu açık olup Bölge Adliye Mahkemesinin vereceği kararlar kesindir.